Zaha Hadid sinh ra tại Bagdad, năm 1950. Bà học toán học tại tại trường đại học Hoa Kỳ ở Beirut (1968 – 1971) sau đó học kiến trúc tại trường đại học kiến trúc London (Architectural Association School of Architecture)(1972 – 1977). Sau khi tốt nghiệp bà gia nhập vào OMA (office of metropolitan architecture) và trở thành thành viên năm 1977. Năm 1980 bà rời đi và lập văn phòng của riêng mình- văn phòng Zaha Hadid . Hadid đã giảng dạy cả ở châu Âu và châu Mỹ. Hiện bà đang là giáo sư của trường đại học Nghệ thuật ứng dụng tại Vienna Áo. Năm 2004, Zaha Hadid đã trở thành người phụ nữ đầu tiên được nhận “Giải thưởng Kiến trúc Pritzker” ( nó vẫn được ví như giải Nobel của kiến trúc) với các công trình : Trạm cứu hỏa Vitra 1994, tại Weil am rhein, Đức; Trung tâm nghệ thuật đương đại Rosenthal 1998, tại Cincinnati, Mỹ; Cầu trượt tuyết Bergisel, Innsbruck, Áo, 2002; Toà nhà trung tâm trong tổ hợp sản xuất xe hơi BMW, Leipzig, Đức, 2005 ……Mặc dù có rất nhiều đồ án thắng cuộc nhưng nhiều công trình của bà đã không được xây dựng. Hadid đã thiết kế nội thất cho Swarovski, Dupont, Sawaya & Moroni, Alessi và Established &Sons cùng với nội thất của bảo tàng Guggenheim của Newyork, Kunsthalle Vienna, Triển lãm tranh Hayward, London. Các tác phẩm của bà được trưng bày tại rất nhiều bảo tàng, có thể kể ra ở đay là MoMA ở Newyork, MoMA ở San francisco, bảo tàng Kiến trúc Deutsches tại Frankfurt. Năm 2006, Zaha Hadid vinh dự được tổ chức một triển lãm tôn vinh sự nghiệp của bà tại bảo tàng Guggenheim Newyork.
Chúng ta xem cuộc phỏng vấn để có thể học hỏi quan niệm về kiến trúc cùng như những suy nghĩ về công trình của bà.
performing arts centre, saadiyat island, united arab emirates (developed by 2012)
interior of performing arts centre, saadiyat island, united arab emirates
a model of the london olympic aquatic center (to be completed in 2012)
nuragic and contemporary art museum in cagliari, italy (to be completed 2007)
kitchen for DuPont™ Corian®, 2006
Cuộc phỏng vấn của Designboom với Zaha Hadid tại Cologne 16-1-2007.
- Lúc nào là thời điểm tuyệt nhất trong ngày của bà?
- Thường là rất muộn vào buổi tối. Nếu như tôi đang ở London thì nó có thể khác với khi tôi đang ở đâu đó.
- Loại nhạc nào bà thường nghe?
- Nhạc Cổ điển
- Cuốn sách nào là sách gối đầu giường của bà?
- Không! Hiện giờ thì không có cuốn nào cả
- Bà có thường đọc tạp chí kiến trúc và thiết kế không?
- Chúng tôi có rất nhiều tạp chí ở văn phòng nhưng thường không đọc chúng.
- Bà thường lấy thông tin từ đâu?
- Báo chí
Loại quần áo nào mà bà tránh mặc?
- Quần áo kiểu cổ, tôi cũng không thích mặc đồ con trai, đồ jeans. Tôi thích đồ của Issey Miyake, váy đen.
- Bà có thú nuôi không?
- Không có.
- Khi còn nhỏ, có phải bà đã từng mơ ước trở thành kiến trúc sư hay nhà thiết kế ?
- Đúng vậy, khi tôi 11 tuổi.
- Bà thích thiết kế cho ai?
- Tôi rất thích khi thiết kế những thứ phục vụ cho cuộc sống hàng ngày. Thứ gì đó mà khi ý tưởng được biểu hiện có thể đưa vào cuộc sống, những sản phẩm mà hình dạng của nó hầu hết được hoàn thiện từng phần, còn với kiến trúc thì không như vậy. Tôi thường thích thú khi kết hợp kiến trúc với một vấn đề xã hội, và tôi thực sự nghĩ bạn có thể dành thời gian và sáng tạo với các đề tài như bệnh viện hay nhà ở.
- Bà có hay tranh luận với các kiến trúc sư hay cá nhà thiết kế?
- Tất nhiên là có khi ở văn phòng, với các nhà thiết kế khác….Tôi không thích nói về bản thân mình nhiều lắm, thường là tranh luận về ý tưởng của bạn bè.
- Bà thường làm việc ở đâu với các dự án của mình?
- Ở bất cứ đâu. Tôi không sử dụng máy vi tính. Tôi thường phác thảo bằng tay, rất nhanh, thường là hơn 100 bản cho 1 đề tài.
- Hãy miêu tả về phong cách của bà như một người bạn tốt miêu tả về nó.
- Một bậc thầy về sự tao nhã. Làm việc độc lập, nghiên cứu, nó nặng về ý tưởng, cái mà không thể tạo ra một cách đơn giản, đó không phải là một kỹ năng nhất định. Tôi có thể miêu tả như thế này: Hai năm trước tôi từng quan tâm đến một căn hộ và xem xem bạn có thể mang đến bao nhiêu sự thay đổi của một không gian nhất định với cùng một phạm vi. Tôi đã làm đi làm lại nhiều lần trong nhiều ngày và bạn thấy rằng, có thể có hơn 700 giải pháp cho một không gian, bài tập này giúp bạn có một ý tưởng đạt tới độ mà bạn có thể thâm nhập sâu vào cách tổ chức không gian, nó không phải vô hạn nhưng là rất lớn. Hình dung bạn nhân nhiều lần nó lên tới qui mô của một không gian lớn hơn hay như qui mô của một thành phố. Nó giống như một nghệ sỹ dương cầm luyện tập triền miên – cường độ của chúng ngang nhau. Nó gia tăng các kỹ năng của bạn một cách hết sức – cái mà không thể đoán trước được. Một vài người thực sự sống và làm việc với cùng một học thuyết như nhau, cùng hướng đi như nhau với cùng những lập luận như nhau. Chúng tôi đưa ra nhiều hướng đi để xuất phát và đó là lý do tại sao tôi có một lượng lớn các kỹ năng.
- Dự án nào làm bà hài lòng nhất ?
- Dự án Peak Club (Hongkong). Vì đó là một sự khởi đầu rất quan trọng cho tôi. Có rất nhiều, mọi khi bạn khám phá. Tôi nói thật sự vì các dự án khác nhau mang lại cho bạn sự hài lòng theo những cách khác nhau. Trung tâm BMW ở Leipzig và trung tâm khoa học Pheano ở Wolfburg chúng đều thú vị. Tôi vừa đi xem trung tâm nghề thuật đương đại ở Rome, cái truyền tải nhiều ý tưởng mà tôi chờ đợi.
- Bà có thể miêu tả sự phát triển trong công việc của bà ?
- Có một vài thời điểm rất giống nhau trong công việc thời kỳ đầu khi mục tiêu là vẽ, sự trừu tượng và sự chia cắt, sau đó nó chuyển sang sự phát triển về ý tưởng. Sau này nó trở thành cái mà kiến trúc hướng tới, cách tổ chức tự do hơn. Nó đã không có nhiều “thay đổi” hay “sự phát triển” trong những năm qua.
- Ý tưởng chính của phương án “Ideal House” (Ngôi nhà ý tưởng) tại triển lãm IMM Cologne năm nay là gì?
- Nó là một sự tác động tới đối tượng ở trung tâm của tác phẩm. Chúng ta cảm thấy rằng nó trong suốt và mở ra ý tưởng về không gian đã được lấy đi. Nó giống như ta có một thể tích và đục khoét nó. Nó liên quan đến một cái gọi là “z – scape” (khoảng rỗng) phương pháp bắt đầu là từ một khối đặc. Đã có một cuộc tranh luận lớn trong văn phòng của tôi cách đây vài năm khi chúng tôi nói về thủ pháp điêu khắc(hay còn gọi là đục khoét). Nó cho phép ánh sáng được đưa vào trong. Hướng đi này dựa trên sự thăm dò địa chất học, khảo cổ học và đo đạc địa hình, phần lớn được tìm hiểu qua thiên nhiên và sự xói mòn của chúng. Với ngôi nhà này, ý tưởng là cái có thể di chuyển từ cái ghế tới cái gường tới cái ghế sofa như là một thể liên tục. Nó là một khái niệm của cuộc sống, nó như là ở tầng hai và bạn có thể di chuyển lên và xuống, nhìn ra phía sau nơi bạn đi tới. Bộ phận này không tách rời các phần khác. Hình dáng xuất hiện từ cái mà ta nhìn vào tại thời điểm đó. Thỉnh thoáng có một sự lệch hướng, nhưng nó luôn là sản phẩm của cái mà chúng ta nghĩ tới tại một thời điểm, cái chiếm chỗ tại thời điểm đó.
- Bà có thích không gian sống mở không ?
- Tôi nghĩ rằng khi kỹ thuật phát triển thì bức tường cũng sẽ thay đổi, căn bếp cũng sẽ thay đổi và tiến tới bạn cũng chẳng cần phải có một nhà tắm cố định. Ai đó thích sống trong một căn nhà mà có ba hay bốn phòng, tất cả đều có kích thước như nhau, bởi vì họ thích sống trong một không gian bị hạn chế. Những người khác có thể thích sống trong một ngôi nhà có mặt bằng tự do, không có sự cứng nhắc, không có tường xây,…nó đã từng có từ thập kỷ 70 tại Newyork khi mọi người có những không gian thật sự chưa hoàn thiện và sinh hoạt ở mọi chỗ trong căn phòng, bây giở thì nó lại có nhiều sự ngăn chia hơn. Chưa ai thực sự tìm ra không gian mở hoàn thiện cả. Ở những xã hội khác nhau người ta sử dụng những cách sống khác nhau như ngủ trên futon (một loại giường của Nhật), hay ở những nước khác nó có thể là những chiếc giường rất cao. Nó dựa vào tỉ lệ của căn nhà, ánh sáng, vị trí của ngôi nhà- nó ở gần biển hay ở trên núi. Tôi nghĩ rằng mọi người nên cân nhắc kỹ lưỡng và xem xét không gian kiến trúc nào phù hợp với họ. Một cơ sở để những cái khác dựa theo.
- Bà có bị ảnh hưởng hay ấn tượng đặc biệt bởi nhà thiết kế hay kiến trúc sư nào trong quá khứ ?
- Có, rất nhiều. Erich Mendelsohn, Mies van der Rohe, le Corbusier, những người theo chủ nghĩa kết cấu…
- Còn những nhà thiết kế và kiến trúc sư đương thời thì sao?
- Nhiều. Nhưng nhiều nhất là sự ám ảnh bởi giải pháp. Nó trở thành một giáo điều.
- Bà đang làm việc trong thế giới của đàn ông…
- như nhiều phụ nữ ngày nay. Tôi đang đi du lịch rất nhiều và cũng làm việc hết mình. Làm kiến trúc có nghĩa là phải nhẫn nại. Không ngoại trừ những vấn đề đã được phát triển. Vẫn còn một thế giới mà đối với phụ nữ là điều cấm kị.
- Bà có lời khuyên nào cho giới trẻ không ?
- Bạn phải rất tập trung và làm việc cật lực. Nhưng không phải là bạn làm việc vất vả mà không biết mục tiêu của mình là gì. Bạn phải thật sự có một mục tiêu. Cho dù mục tiêu đó có thể thay đổi nhưng bạn vẫn phải có một mục tiêu. Khi biết rằng nó là gì thì bạn sẽ cố gắng tìm ra nó.
- Bà có lo sợ gì về tương lai không ?
- Có, Đảng bảo thủ đang phát triển, nó có thể không ảnh hưởng tới kiến trúc ngay lập tức nhưng nó làm tôi lo lắng. Thế giới có vẻ như ngày càng bị phân cấp. Sự khác nhau giữa con người nhau càng lớn. Mọi người phải phấn đấu vì một xã hội tự do rộng mở.
Some new projects
Mediatheque de Pau
Juzgado de lo Civil en el Campus de la Justicia
Dancing tower
Hadid Tapped for Hong Kong Polytech
Moscow International Business Center
Eric owen moss.Republic square
M.I.@ Studio
lightcube.wordpress.com dịch
